Vitamine K2 Vitamine K2 uit de fermentatieve productie

De ontdekking van vitamine K is eigenlijk nog niet zo lang geleden en is terug te voeren op onderzoeken van Carl P. H. Dam in de jaren 1928 tot 1930. De biochemicus stelde vast dat er een spontane stollingsstoornis optrad bij kuikens die gedurende meer dan twee tot drie weken cholesterol- en vetvrij voer kregen. Omdat de voorheen bekende vetoplosbare vitaminen A, C en D het fenomeen niet konden verhelpen, voedde de Dam de kippen luzerne en andere groene groenten. Dit dieet, rijk aan vitamine K, resulteerde al snel in een normalisering van de bloedstolling bij de dieren.
In de jaren dertig van de vorige eeuw waren Edward A. Doisy en zijn onderzoeksgroep voor het eerst in staat om de vitamine te isoleren en de chemische structuur ervan te ontcijferen. In 1943 kregen Dam en Doisy eindelijk de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor hun ontdekking. 

De exacte biochemische functie van vitamine K werd pas eind jaren zeventig duidelijk. Vandaag de dag is het bekend dat vitamine K geen enkele vitamine is, maar een hele groep vetoplosbare vitaminen die essentieel zijn als cofactoren voor de functie van tal van eiwitten in ons lichaam. Het is dus niet alleen betrokken bij de bloedstolling, maar in wisselwerking met calcium en vitamine D is het ook belangrijk voor de gezondheid van onze botten.

Wat is vitamine K?

De vitamine K-familie omvat verschillende verbindingen die allemaal een gemeenschappelijke zogenaamde menadione ruggengraat hebben. Voor onze stofwisseling zijn echter alleen de twee vormen vitamine K1 (fylloquinon) en vitamine K2 (menaquinon) van belang, omdat alleen deze in de natuur voorkomen. De eerste is afkomstig van plantaardig voedsel en is een functioneel onderdeel van de fotosynthese, terwijl vitamine K2 van bacteriële oorsprong is en in kleine hoeveelheden aanwezig is in dierlijk voedsel. Het kan ook worden geproduceerd door verschillende darmbacteriën van het onderste deel van de dunne darm (terminal ileum) en de dikke darm (colon). Deze hoeveelheden dragen echter niet genoeg bij om in onze behoeften te voorzien, dus we moeten onze aanvoer via onze dagelijkse voeding verzekeren.

Vitamine K2 bestaat ook in verschillende varianten die verschillen in de lengte van de zijketen. Ze worden menaquinone-n (MK-n) genoemd, waarbij "n" het aantal isopreeneenheden aangeeft waaruit de zijkettingen bestaan. Vanuit nutritioneel oogpunt zijn menaquinone-4 (uit dierlijke voeding) en menaquinone-7 (uit gefermenteerde producten) het belangrijkste voor ons lichaam.

Zoals alle in vet oplosbare vitaminen, vereist vitamine K de aanwezigheid van voedingsvetten voor een optimale opname. Of het nu gaat om plantaardige vitamine K1 of bacterieel geproduceerde vitamine K2 speelt in eerste instantie slechts een ondergeschikte rol. Beide verbindingen worden geabsorbeerd in de darmcel, opgenomen in vetrijke lipoproteïnen (zogenaamde chylomicrons) en komen via de lymfe in de bloedbaan terecht. De biobeschikbaarheid van de met voedsel ingenomen vitamine K is onder andere afhankelijk van de pH-waarde in de darm, het type en de hoeveelheid ingenomen voedingsvetten en de aanwezigheid van galzuren en verteringsenzymen van de alvleesklier.

Vitamine K wordt voornamelijk opgeslagen in de lever en in kleine hoeveelheden ook in de bijnieren, nieren, longen, beenmerg en lymfeklieren. Dit opbergbad is echter zeer klein en bedraagt ongeveer 70 tot 100 µg. Bovendien wordt vitamine K snel omgezet in de stofwisseling, zodat een tekort aan vitamine K slechts één tot twee weken overbrugd kan worden met de eigen opslagplaatsen van het lichaam.

Vitamine K voor bloedstolling en gezonde botten

Vitamine K is essentieel voor het behoud van een normale bloedstolling. Dit blijkt met name uit de huidige richtlijn van de Vereniging van de wetenschappelijke medische verenigingen in Duitsland. (AWMF), dat postnatale toediening van vitamine K adviseert om een vitamine K-tekort bij pasgeborenen te voorkomen.

Bovendien suggereren de huidige bevindingen uit voedingsonderzoek dat niet alleen calcium en vitamine D belangrijk zijn voor het behoud van de botfunctie. Talrijke studies hebben aangetoond dat vitamine K een essentiële cofactor is van specifieke botproteïnen (osteocalcine en matrix GLA-eiwit) die vrij calcium in het bloed binden en naar de tanden en botten transporteren. Met behulp van vitamine K bereikt het mineraal de gewenste bestemming en kan het niet worden afgezet in de bloedvaten.

Vitamine K en vitamine D vullen elkaar perfect aan, want vitamine D bevordert de opname van calcium in de darmen, terwijl vitamine K zorgt voor de mineralisatie van botten en tanden. Beide vitaminen zijn dus noodzakelijk voor de botstofwisseling en moeten in voldoende hoeveelheden beschikbaar zijn voor het lichaam. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) erkent ook officieel het belang van vitamine K voor het behoud van een normale botfunctie en bloedstolling. Daarom bieden wij u zowel vitaminen als druppels aan.

Gebeurtenissen in ons voedsel

Hoe hoog de vitamine K-behoefte van de mens op dit moment precies is, kan alleen worden geschat en niet precies worden bepaald. De German Nutrition Society (DGE) geeft daarom een geschatte waarde voor een adequate vitamine K-inname voor volwassenen van 70 tot 80 µg voor mannen en 60 tot 65 µg voor vrouwen. In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld als gevolg van een speciaal dieet, absorptieproblemen of medicijngebruik, kan de extra behoefte van een persoon hoger zijn dan deze geschatte waarden.

Via ons dieet nemen we voornamelijk vitamine K1 (fylloquinon) in uit plantaardige voedingsmiddelen. Havervlokken, linzen, kikkererwten en groene groenten zoals sla, broccoli, spruitjes, spinazie en boerenkool bevatten veel vitamine K1. Opmerkelijke hoeveelheden worden ook gevonden in rozenbottels, pistachepitten, soja en olijfolie.

Diervoeding bevat alleen vitamine K2 (menaquinon). Dit consumeren we voornamelijk via vlees, eieren, kaas en boter. Gefermenteerde producten zijn ook rijk aan vitamine K2. Dit zijn bijvoorbeeld zuurkool en natto. Dit laatste dient ook als basis voor de productie van een specifiek eiwitsplitsend enzym, nattokinase genaamd.

Vitamine K1 vs. Vitamine K2

We nemen zowel vitamine K1 als vitamine K2 dagelijks op via verschillende voedingsmiddelen zoals de hierboven genoemde. Een verandering in de samenstelling van de darmflora of een verandering in de voeding kan de vitamine K2-synthese schaden. Het is nog onvoldoende bekend in hoeverre de bacteriële productie van vitamine K2 bijdraagt aan het dekken van de vraag.

Wetenschappelijke studies naar de biologische beschikbaarheid van beide vormen van vitamine uit plantaardig en dierlijk voedsel hebben aangetoond dat vitamine K2 veel voordelen heeft ten opzichte van vitamine K1. Zo leidde de inname van vitamine K2, vooral als menaquinone-7, tot een grotere verhoging van de bloedconcentratie dan een identiek hoge inname van vitamine K1. Dit komt mede door de langere halfwaardetijd van vitamine K2, wat betekent dat het langer beschikbaar is voor diverse weefsels, waaronder onze botten.

Vitamine K2, die als voedingssupplement wordt aangeboden, kan synthetisch of via fermentatie worden geproduceerd. Afhankelijk van het productieproces kunnen de eindproducten aanzienlijk verschillen in verhouding van bioactieve all-trans menaquinone-7 tot inactieve cis-menaquinone-7 en dus in hun zuiverheid. Hiermee moet rekening worden gehouden bij de keuze van een vitamine K-bevattend supplement.

Vitamine K2 van BioProphyl bevat alleen de gefermenteerde vitamine K2 als bioactieve all-trans-menaquinone-7. Het speciale kenmerk: het is niet afgeleid van natto en is vrij van enige sojabestanddelen. Het is dus ook geschikt voor mensen die allergisch zijn voor sojaproteïne. Bovendien heeft onze vitamine K2 een zuiverheidsgraad van 99,9%. Omdat de vitamine vetoplosbaar is en wordt geabsorbeerd tijdens de vertering van het vet, lossen we het op in olijfolie van eerste persing.

Slechts één druppel van 100 µg levert 133 % van de door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) aanbevolen dagelijkse dosis. Ter vergelijking: u zou ongeveer 19 eieren of 33 kg yoghurt (3,5% vet) per dag moeten consumeren om deze hoeveelheid te bereiken met voedingsmiddelen die vitamine K2 bevatten.

Onze druppels bieden ook de mogelijkheid van een flexibele dosering, die nuttig kan zijn in het kader van een therapeutisch advies. Op deze manier kunt u precies de hoeveelheid vitamine K2 consumeren die u nodig heeft. Als u niet zeker bent, is het raadzaam om een arts of alternatieve arts te raadplegen, die uw individuele behoeften kan bepalen en een dosering kan aanbevelen die is afgestemd op uw behoeften.

Gerelateerde literatuur:

• Doisy EA et al. (1939): The Isolation of Vitamins K1 and K2. J Am Chem Soc 1939; 61(5): 1295.
• Doisy EA et al. (1939): The Assay of Vitamins K1 and K2. Proc Soc Biol Med 1939; 41: 194—197.
• DiNicolantonio JJ, Bhutan J, O’Keefe J (2015): The health benefits of vitamin K. Open Heart 2015;2:e000300.
• European Food Safety Authority (EFSA) (2009): Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin K and maintenance of bone, blood coagulation, and function of the heart and blood vessels. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). EFSA Journal 2009; 7 (9): 1228.
• Fusaro M et al. (2017): Vitamin K and bone. Clinical Cases in Mineral and Bone Metabolism 2017; 14(2):200-206.
• Gröber U et al. (2014): Vitamin K: an old vitamin in a new perspective. Dermato-Endocrinology 6:(1), e968490. 
• Schurgers LJ, Vermeer C (2000): Determination of phylloquinone and menaquinones in food. Effect of food matrix on circulating vitamin K concentrations. Haemostasis 2000 Nov-Dec;30(6): 298—307.
• Orlando P et al. (2019): Menaquinone 7 Stability of Formulations and Its Relationship with Purity Profile. Molecules 2019, 24: 829.
• Sato T et al. (2012): Comparison of menaquinone-4 and menaquinone-7 bioavailability in healthy women. Nutrition Journal 2012, 11:93.

*NRV = referentiewaarden voor voedingsstoffen volgens VO (EU) 1169/2011.

Overschrijd de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid niet. Bewaren op een koele, droge plaats en buiten het bereik van kleine kinderen. Voedingssupplementen zijn geen vervanging voor een evenwichtige en gevarieerde voeding en een gezonde levensstijl.